بررسی عوامل موثر بر شکل گیری بافت روستایی، مطالعه موردی روستای پا قلعه خوزستان

رابرت چامبرز مجموعه ای از عواملی که برای محقق شهرنشینی مانع دریافت تصویر واقعی روستا می شود را بر شمرده است. وی اشاره می کند که محققین بیشتر به روستاهایی مراجعه می کنند که دسترسی به آنها از راه جاده سهل تر باشد و با روستاهای دور افتاده کمتر سروکار دارند. روستای پا قلعه با اینکه پتانسیل جذب توریست به دلیل قدمت تاریخی آن و قرارگیری غار تاریخی و روستای جدید الاحداث در یک مکان و همچنین قرارگیری آن در کنار مناظر زیبای دریاچه دز، بسیار حائز اهمیت است. روستای پا قلعه در حدود 35 کیلو متری شمال شهر دزفول در استان خوزستان است. این روستا بر اساس آمار سال 1384 دارای 210 نفر جمعیت است. روستای مورد مطالعه که در بالای یک دره و در دامنه یک کوهپایه قرار گرفته است. در بالای کوه، غاری تاریخی شکل گرفته بود که سکونتگاه مردم تا دوره پهلوی بوده است و اکنون ساکنان آن غارها در روستای مورد مطالعه سکنی گزیده اند . از زمانهای دور اهالی این دیار در درون غار بالای کوه به زندگی ادامه می دادند که این غار به شکل دفاعی بوده است و دارای دروازه ای بزرگ برای ورود به این غارها بوده که مطابق معماری قلعه ها بوده است. اما با اینکه (پا قلعه) به روستای فعلی نقل مکان کرده شکل فضایی و مکانی روستا مصالح خود را برگرفته از مصالح بوم آورد محلی ، جهت گیری براساس قراردادهای جغرافیایی و طراحی فضایی آن بر اساس فرهنگ موجود پدید آمده است. در این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی و با مطالعات میدانی در روستا و با مصاحبه حضوری با ریش سفید و اهالی ساکن روستا و مطالعات کتابخانه ای است که در نهایت منتج به عوامل ذیل گردید که در شکل گیری بافت روستایی موثرند: اول، تاثیر بوم طبیعی و مصنوعی در بافت. دوم، فرهنگ اجتماعی حاکم بر روستا. سوم، عوامل جغرافیایی موثر در شکل گیری بافت. چهارم، نقش سنت سکونت حاکم در منطقه. که بدون توجه به هر یک از موارد فوق طراحی بافت روستا امکانپذیر نخواهد بود.